Wyniki wyszukiwania:

23 marca, 2023

Zostań KIMŚ w krajowej polityce

Kandydować w wyborach ogólnopolskich nie może osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego (art. 11 §2 pkt. 1 Kodeksu Wyborczego).

Jak zostać posłem?
Jak zostać senatorem?
Jak zostać europosłem?
Jak zostać Prezydentem RP?
Jak zostać ławnikiem Sądu Najwyższego?

Jak zostać posłem?
Aby kandydować w wyborach do Sejmu, należy mieć ukończone 21 lat najpóźniej w dniu głosowania  (art. 11 §1 pkt. 1 Kodeksu Wyborczego). Nie można równolegle kandydować do Senatu.

Wybory do Sejmu w Polsce odbywają się w systemie proporcjonalnym. 460 posłów wybieranych jest 41 wielomandatowych okręgach. Wystartować trzeba z listy kandydatów zgłoszonej przez komitet wyborczy. Komitety wyborcze mogą rejestrować: partie polityczne, koalicje partii politycznych oraz wyborcy. Na liście musi być co najmniej tylu kandydatów, ile miejsc jest w danym okręgu oraz maksymalnie 2 razy więcej. Do zgłoszenia listy wyborczej w okręgu wymagane jest 5 tysięcy podpisów wyborców zamieszkujących na stałe  tym okręgu (art. 210 §1 Kodeksu Wyborczego).  W Polsce jest 41 okręgów wyborczych. Po zarejestrowaniu list w 21 okręgach w pozostałych 20 komitet może zarejestrować listę bez podpisów (art. 210 §2 Kodeksu Wyborczego).

Aby brać udział w podziale mandatów komitet musi uzyskać minimum 5% głosów w skali kraju lub 8% w przypadku koalicyjnych komitetów wyborczych (art. 196 Kodeksu Wyborczego). Progu nie muszą przekroczyć komitety zgłoszone przez mniejszości narodowe (art. 197 Kodeksu Wyborczego).

Podział mandatów dokonuje się na poziomie okręgów metodą d’Hondta. Z list, które zdobyły mandaty, posłami zostają kandydaci z największą liczbą głosów.

Jak zostać senatorem?
Aby kandydować w wyborach do Senatu, należy mieć ukończone 30 lat najpóźniej w dniu głosowania (art. 11 §1 pkt. 2 Kodeksu Wyborczego). Nie można równolegle kandydować do Sejmu. 

Wybory do Senatu odbywają się w 100 jednomandatowych okręgach wyborczych. Komitet może zgłosić jednego kandydata na okręg. Do zgłoszenia kandydata wymagane jest 2 tysiące podpisów wyborców zamieszkujących na stałe w okręgu (art. 265 §1 Kodeksu Wyborczego). Senatorem zostaje kandydat, który uzyska największą liczbę głosów w okręgu. 

Jak zostać europosłem?
Aby kandydować w wyborach do Parlamentu Europejskiego, należy mieć ukończone 21 lat najpóźniej w dniu głosowania. Kandydować w tych wyborach mogą również obywatele UE niebędący obywatelami Polski jeżeli na stałe zamieszkują na jej terenie (art. 11 §1 pkt. 4 Kodeksu Wyborczego).

Wybory do PE odbywają się w systemie proporcjonalnym. Jest 13 okręgów wyborczych. Do zarejestrowania listy w każdym okręgu wyborczym potrzebne jest 10 tysięcy podpisów wyborców na stałe zamieszkałych na stałe w okręgu wyborczym.  Po zarejestrowaniu list w 7 okręgach w 6 pozostałych można je zarejestrować bez  podpisów (art. 343 Kodeksu Wyborczego).

52 mandaty są dzielone metodą d’Hondta pomiędzy komitety, które w skali kraju przekroczyły 5% (art. 335 Kodeksu Wyborczego). Następnie wewnątrz komitetu mandaty dzieli się pomiędzy listy okręgowe. Z list okręgowych mandat zdobywają kandydaci z największą liczbą głosów.

Jak zostać prezydentem?
Aby kandydować na urząd prezydenta, należy mieć ukończyć 35 lat najpóźniej w dniu głosowania. Do zgłoszenia kandydatury potrzebne jest 100 tysięcy podpisów wyborców (art. 127 ust. 3 Konstytucji).

Prezydentem zostaje kandydat, który uzyskał ponad 50% ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy żaden kandydat nie uzyskał takiego wyniku, 2 tygodnie później odbywa się II tura wyborów, w której bierze udział 2 kandydatów z największą liczbą głosów. Na prezydenta nie można zostać wybranym więcej niż 2 razy (art. 127 ust. 2 Konstytucji).

Jak zostać ławnikiem SN?
Ławnikiem Sądu Najwyższego może zostać obywatel polski, który korzysta z pełni praw publicznych, który ukończył 40 rok życia, ale w dniu wyboru nie przekroczył 60 lat, posiada wykształcenie średnie lub średnie branżowe, jest nieskazitelnego charakteru i stan zdrowia pozwala mu na pełnienie obowiązków. Kandydat, który zostaje zgłoszony, przedstawia dokumenty świadczące o jego niekaralności, oświadczenie, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwa skarbowego oraz oświadczenie o tym, że nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (art. 59 ustawy o Sądzie Najwyższym).

Ławnikami nie mogą zostać pracownicy sądów i prokuratury, policjanci oraz pracownicy służb związanych ze ściganiem przestępstw i wykroczeń, ławnicy sądów powszechnych i wojskowych, pracownicy urzędów obsługujących centralne organy państwa, adwokaci i aplikanci adwokaccy, radcy prawni i aplikanci radcowscy, notariusze, zastępcy notariusza, aplikanci notarialni, duchowni, żołnierz w czynnej służbie, posłowie, senatorowie, europosłowie, radni gminni, powiatowi i wojewódzcy, współpracownicy i pracownicy organów bezpieczeństwa wskazanych w ustawie o IPN, członkowie partii politycznych oraz osoby wykonujące zawody, dla których postępowanie dyscyplinarne może toczyć się przed SN (art. 60 ustawy o Sądzie Najwyższym).

Ławników SN wybiera Senat na 4-letnią kadencję. Kandydatów na ławników SN mają prawo zgłaszać stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, zarejestrowane na podstawie odrębnych przepisów, z wyłączeniem partii politycznych lub grupa 100 obywateli (art. 62 ustawy o Sądzie Najwyższym).

Spośród wybranych kandydatów Senat wybiera 30 (liczba ustalana przez Kolegium Sądu Najwyższego) w drodze uchwały. W przypadku wyboru mniejszej liczby ławników przeprowadza się ponownie procedurę w celu zapełnienia wakatów.

O autorze

Tomasz Synowiec

Politolog, doktorant w SDNS UJ. Współautor książki „Demokracja bezpośrednia. Wizja – postulaty – doświadczenia – badania”. Ekspert  Instytutu Demokracji Bezpośredniej. Członek Klubu Jagiellońskiego. Współpracownik czasopisma Wspólna Perspektywa. specjalista w zakresie systemów wyborczych na świecie. Autor strony
Wybory na Świecie opisującej odbywające się w danych czasie wybory w państwach całego świata.