Państwo o liczebności Włocławka

We wtorek 4 maja w Mikronezji odbywa się referendum konstytucyjne, w którym mieszkańcy tego niewielkiego państwa odpowiadają na 9 pytań.

Mikronezja, a właściwie Sfederowane Stany Mikronezji, to dawne Powiernicze Wyspy Pacyfiku, czyli obszar, który ONZ powierzył administracji USA. Mikronezja w 1979 roku przyjęła konstytucję, a w 1986 roku uzyskała niepodległość. W pracach nad konstytucją uczestniczyli również przedstawiciele Palau, Wysp Marshalla i Marianów Północnych, jednak te terytoria nie zdecydowały się dołączyć do Federacji.

W wielu rozwiązaniach ustrojowych Mikronezji możemy dostrzec wpływy amerykańskiego konstytucjonalizmu. Mikronezja liczy niewiele ponad 100 tysięcy obywateli.

JOWy, brak partii i referenda

Parlament Mikronezji składa się 14 członków, 10 z nich wybieranych jest jednomandatowych okręgach wyborczych, a 4 senatorów wybieranych jest również w jednomandatowych okręgach wyborczych reprezentujących po jednym każdy ze stanów Mikronezji. Następnie parlament spośród 4 senatorów reprezentujących stany wybiera prezydenta Mikronezji. Senatorowie stanowi wybierani są na 4-letnią kadencję, a pozostałych 10 na 2 lata. Specyfiką Mikronezji jest fakt, że w jej parlamencie wszyscy członkowie są niezależni i nie ma w niej reprezentantów partii politycznych.

8 pytań zostało przygotowanych przez konwencję konstytucyjną. Obecna konwencja została wybrana w 2019 roku. Jej prace opóźniły się z powodu pandemii.

Zgodnie z konstytucją Mikronezji co najmniej co 10 lat musi odbyć się referendum w którym obywatele zdecydują czy chcą zwołania konwencji konstytucyjnej. W trakcie jej prace swoje propozycje zmiany konstytucji mogą zgłaszać także Kongres i obywatele reprezentujący co najmniej 10% obywateli co najmniej 3 stanów.

Wymogi zmiany konstytucji Mikronezji są postawione bardzo wysoko. Żeby proponowane zmiany zostały przyjęte, przynajmniej w 3 z 4 stanów musi za nimi zagłosować co najmniej ¾ głosujących. Po części wynika to z faktu, że Mikronezja jest dość luźnym związkiem państwowym. W Chuuk, największym ze stanów, istnieją ruchy niepodległościowe. Zaplanowane początkowo na 2015 rok referendum niepodległościowe tego stanu zostało jednak przeniesione i nie wiadomo, czy w ogóle się odbędzie.

Czego dotyczą pytania, na które 4 lipca odpowiadają mieszkańcy w referendum?

1. Pierwsze pytanie referendalne dotyczy procedury zmiany konstytucji i obniżenia progu wymagane do jej zmiany z ¾ do ⅔ głosów w przynajmniej 3 z 4 stanów

2. Drugie pytanie odnosi się do możliwości posiadania podwójnego obywatelstwa, a zarazem stworzenia opcji uzyskania obywatelstwa przez obywateli innego państwa jeśli ma się rodzica będącego obywatelem Mikronezji, a także stworzenia możliwości odzyskania obywatelstwa w przypadku gdy ktoś je utracił w wyniku niezrzeknięcia się obywatelstwa innego państwa przed 21 rokiem życia.

Propozycja zniesienia zakazu posiadania podwójnego obywatelstwa jest już po raz 5 proponowana. Do tej pory 4 razy taka propozycja została odrzucona.

3. Trzecie kwestia dotyczy zmiany podziału dochodów z wydawania licencji rybackich. Obecnie cała pochodząca z tego suma trafia do rządu federalnego. Zgodnie z treścią propozycji połowa tej sumy miałaby trafiać do stanów. Z części trafiającej do stanów 30% byłoby dzielone po równo między stany, a 70% dzielone ze względu na populację stanów.

4. W czwartym pytaniu proponuje się wzmocnienie prezydenckiego weta. Obecnie ma ono charakter symboliczny. Aby uchwalić nowe prawo Kongres Mikronezji musi je przyjąć w 2 czytaniach. W pierwszym czytaniu ustawę musi poprzeć co najmniej ⅔ członków Kongresu, czyli co najmniej 10 z 14 deputowanych. W drugim czytaniu ustawa musi uzyskać poparcie co najmniej ⅔ (a więc w praktyce 3 z 4) delegacji stanowych, gdzie każda z delegacji oddaje jeden głos. Odrzucenie weta prezydenta następuje identyczną większością jak przyjęcie ustawy w drugim czytaniu. Zgodnie z propozycją do odrzucenia weta prezydenta wymagane byłoby 7 z 10 kongresmenów okręgowych, a następnie 3 z 4 senatorów.

5. Piąte pytanie dotyczy wprowadzenia podziału dochodów z eksploatacji dna oceanicznego w równej części między rząd federalny oraz stan w którym miałoby miejsce wydobycie. Obecnie kwestia nie jest regulowana w konstytucji oraz nie prowadzi się takiego wydobycia.

6. Szóste pytanie dotyczy zmiany kryteriów biernego prawa wyborczego do Kongresu (a więc i prezydenta). Obecny wymóg posiadania obywatelstwa od co najmniej 15 lat ma być zmieniony na wymóg posiadania obywatelstwa od urodzenia, a wymóg mieszkania przez co najmniej 5 lat na terenie stanu, z którego się kandyduje zamieniony na wymóg zamieszkiwania przez 5 lat w Mikronezji.

7. Siódme pytanie dotyczy przyznania pełnej jurysdykcji sądom federalnym w sprawach gruntów.

8. Ósme pytanie dotyczy utworzenia Biura Niezależnego Prokuratura, które miałoby się zajmować ściganiem malwersacji finansowych i korupcji.

9. Dziewiąte pytanie dotyczy wprowadzenia do konstytucji Mikronezji prawa ludzi do zdrowego środowiska i nałożenia na rząd wymogu podejmowania działań w celu jego ochrony