Francuska Rada Konstytucyjna odrzuciła po raz drugi wniosek grupy lewicowych ugrupowań skupionych w parlamentarnej grupie NUPES, o zablokowanie reformy podwyższającej wiek emerytalny we Francji z 62 do 64 lat.

Referendum stanowi ważne narzędzie w systemie V Republiki. W art. 3 francuska konstytucja mówi: „Władza zwierzchnia należy do ludu, który wykonuje ją przez swych przedstawicieli i w drodze referendum”. Zgodnie z art. 11 konstytucji referendum we Francji zarządza prezydent na wniosek rządu lub obu izb parlamentu.

Pod referendum prezydent poddaje projekt ustawy „dotyczący organizacji władz publicznych, reform w zakresie polityki ekonomicznej, społecznej lub w zakresie środowiska naturalnego, Narodu i służb publicznych, które w tym uczestniczą lub upoważniającej do ratyfikacji traktatu, który nie będąc sprzeczny z Konstytucją, wywierałby wpływ na funkcjonowanie instytucji”.

Od nowelizacji konstytucji w 2008 roku francuska konstytucja przewiduje również referendum z inicjatywy wspólnej. Referendum w takiej sytuacji organizowane jest na wniosek ⅕ członków parlamentu, po poparciu wniosku przez 1/10 obywateli ujętych w spisie wyborczym. Proponowany projekt ustawy musi dotyczyć wskazanych powyżej zagadnień i nie może uchylać prawa obowiązującego krócej niż rok.

Rada Konstytucyjna odrzuciła oba wnioski parlamentarzystów, gdyż jej zdaniem nie wprowadzały one reform w zakresie polityki społecznej. Argumentowała, że w chwili złożenia projektu wiek emerytalny wynosił 62 lata, a więc głosowano by nad prawem wciąż obowiązującym. Drugi projekt różnił się dodaniem przepisu zmieniającego wysokość składki od dochodów kapitałowych, jednak Rada uznała, że również ten przepis nie spełnia wymogów poddania go pod referendum (a nawet wówczas przez niekonstytucyjność artykułu odnoszącego się do wieku emerytalnego zostałby on odrzucony).

W przypadku akceptacji projektu przez Radę Konstytucyjną inicjatorzy mieliby 9 miesięcy na zebranie 4,88 miliona podpisów wyborców.

Od wprowadzenia w 2008 roku możliwości przeprowadzenia referendum ze wspólnej inicjatywy ani razu nie udało się doprowadzić do głosowania nad projektem.

Od początku V Republiki w 1958 referendum ogólnokrajowe odbyło się we Francji 10 razy (wliczając referendum nad przyjęciem konstytucji w 1958 ustanawiającej V Republikę).

Próby zorganizowania referendum w sprawie wieku emerytalnego miały miejsce również w Polsce w 2012 roku. Solidarność przedstawiła 1,4 miliona podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie referendum, w którym obywatele mogliby się wypowiedzieć, czy są za utrzymaniem dotychczasowego wieku emerytalnego. Sejm głosami rządzącej koalicji PO-PSL odrzucił wniosek o przeprowadzenie referendum.

Postulaty referendum w sprawie wieku emerytalnego pojawiają się w różnych państwach. Takie referendum odbyło się np. na Łotwie w 1999 roku. Zdecydowana większość opowiedziała się wówczas za uchyleniem ustawy podwyższającej wiek emerytalny. Z kolei w 2022 roku Szwajcarzy zgodzili się na wyrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn poprzez podniesienie wieku emerytalnego dla kobiet z 64 do 65 lat. W 2017 roku Szwajcarzy w referendum zagłosowali przeciwko takiej reformie.

Opracował: Tomasz Synowiec