Referendum, wybór senatora, sędziego i… członka rady szkoły! Tak to działa w USA.

We wtorek 4 kwietnia odbyło się referendum w stanie Wisconsin w USA. Równolegle wybierano stanowego senatora i sędziego. 

We wtorek 4 kwietnia odbyło się referendum w stanie Wisconsin w USA. Na kartach do głosowania znalazły się 3 pytania. 2 pytania dotyczyły zmiany konstytucji stanowej w zakresie zwalniana osób podejrzanych za kaucją. 3 pytanie miało charakter doradczy dla legislatury stanowej w sprawie wymagania poszukiwania pracy w celu uzyskiwania zasiłków.

W stanie Wisconsin występują 2 typy referendów. Pierwszy typ to referenda konstytucyjne, zatwierdzające zmianę konstytucji stanowej (wymóg taki posiada 49 z 50 stanów w USA). W stanie Wisconsin po tym jak na dwóch kolejnych sesjach legislatury stanowej zarówno Izba Reprezentantów Wisconsin i Senat Wisconsin przegłosują zmianę konstytucji, taka zmiana poddawana jest referendum ogólnostanowemu. Wynik takiego referendum jest wiążący. Zagłosowanie przez obywateli za proponowanymi zmianami oznacza zmianę konstytucji stanu.

2 typem jest referendum legislacyjne, które może mieć charakter ratyfikacji ustawy dotyczącej rozszerzenia prawa wyborczego (w zgodzie z wymogami konstytucji stanowej) lub innej ustawy, która została przyjęta pod warunkiem przeprowadzenia referendum w jej sprawie. W takich przypadkach referenda są wiążące. Legislatura stanowa może również zarządzić referendum doradcze, w którym obywatele wyrażają swoją opinię, która nie jest wiążąca dla legislatury.

Równolegle 4 kwietnia w Wisconsin mieszkańcy głosowali w wyborach stanowych i lokalnych. Mieszkańcy dystryktu 8 wybierali w wyborach uzupełniających senatora stanowego, po tym jak reprezentant tego okręgu odszedł na emeryturę. Wybory do Senatu Wisconsin odbywają się co 2 lata, odnawiana jest jednak tylko połowa składu. Kadencja każdego senatora wynosi 4 lata. Senator wybrany w wyborach uzupełniających pełni swoją funkcję do czasu końca kadencji przewidzianej dla jego poprzednika. Wybory odbywają się w jednomandatowych okręgach wyborczych.

Na terenie całego stanu Wisconsin 4 kwietnia odbyły się wybory na sędziego Sądu Najwyższego Wisconsin. Wybory do Sądu Najwyższego Wisconsin są bezpartyjne, jednak kandydatów dzieli się na konserwatywnych i liberalnych. Większość konserwatywna w Sądzie Najwyższym wynosiła 4:3, w związku z odejściem konserwatywnego sędziego, wybory przesądzały o większości. Z wynikiem 56% wygrała kandydatka liberalna Janet Protasiewicz. Tym samym liberałowie zdobyli większość w sądzie.

Powszechnie wybory postrzegano jako plebiscyt w sprawie aborcji, która po wyroku Dobbs v. Jackson Sądu Najwyższego USA znalazła się w kompetencjach stanowych. Przewodniczący stanowej Partii Demokratycznej określił wybory mianem najważniejszych wyborów w 2023 roku.

Były to najdroższe wybory na kampanię do stanowego Sądu Najwyższego w historii. Łącznie wydano ponad 45 mln dolarów. Wcześniejszy rekord padł podczas wyborów do Sądu Najwyższego Illinois, w których na kampanię wydano ponad 15 mln dolarów. Po uwzględnieniu inflacji dzisiejsze wydatki w porównaniu do tamtej kampanii wyniosłyby 24 mln dolarów.

W lutym odbyły się bezpartyjne prawybory, w których startowało 4 kandydatów. 2 kandydatów z najlepszym wynikiem, czyli Jannet Protasiewicz i Daniel Kelly wzięło udział we właściwych wyborów. Taka forma prawyborów bliższa jest, znanemym z europejskich systemów politycznych dwuturowym elekcjom, niż klasycznym prawyborom w USA. 4 kwietnia mieszkańcy Wisconsin wybrali również 2 sędziów Sądu Apelacyjnego Wisconsin. Sąd Apelacyjny składa się z 16 sędziów wybieranych w 4 dystryktach. Sędziowie wybierani są na 6-letnią kadencję. Ponieważ na 2 miejsca zgłosiło się zaledwie 3 kandydatów (2 w jednym dystrykcie, a 1 w drugim), nie odbywały się prawybory.

Na jednej karcie do głosowania znaleźli się również kandydaci do rad szkolnych (w dystryktach, w których odbywały się wybory oraz kandydaci w wyborach samorządowych.

W niektórych hrabstwach przeprowadzano również referenda lokalne.

Opracował: Tomasz Synowiec