7 lipca, 2023
Budżet obywatelski — wszystko, co musisz wiedzieć! Terminy, zasady i korzyści związane z tą inicjatywą partycypacyjną.
Budżet obywatelski nazywany też budżet partycypacyjnym, to forma demokracji bezpośredniej i forma konsultacji społecznych polegająca na wyodrębnieniu części budżetu, która realizowana jest na podstawie zgłaszanych i wskazanych przez obywateli pomysłów.
Budżet obywatelski w 2023 funkcjonuje na podstawie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie powiatowym i ustawy o samorządzie wojewódzkim oraz uchwał organów stanowiących. Terminy głosowań ustalane są odrębnie w każdej jednostce samorządu terytorialnego.
Budżet obywatelski jest obowiązkowy dla miast na prawach powiatu i musi w nich wynosić minimum 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu. Dla pozostałych gmin, powiatów oraz województw budżet obywatelski nie jest obowiązkowy i zależy od decyzji ciał stanowiących w tych jednostkach.
Zasady głosowania oraz zgłaszania projektów i ich wymogi formalne określają uchwały jednostek samorządu terytorialnego, zasady głosowania muszą jednak zapewniać równość i bezpośredniość głosowania. Liczba podpisów mieszkańców potrzebna do zgłoszenia projektu nie może być większa niż 0,1% mieszkańców powiatu i województwa oraz nie większa niż 0,5% mieszkańców gminy, w której zgłaszany jest projekt.
Budżet partycypacyjny (budżet obywatelski), to forma konsultacji społecznych i jedna z form demokracji bezpośredniej. Idea budżetu obywatelskiego wpisuje się w koncepcję społeczeństwa obywatelskiego. Pierwszy budżet obywatelski w Polsce stworzył Sopot w 2011 roku. Od 2018 roku budżet obywatelski w podstawowych kwestiach regulowany jest na poziomie ustawowym. Pierwszy budżet obywatelski na świecie powstał w 1989 roku w brazylijskim mieście Porto Alegre.
Każdy obywatel ma prawo zgłosić swój pomysł w postaci projektu obywatelskiego. Wymogi formalne oraz finansowe, jakie musi spełniać projekt, określa uchwała jednostki samorządu terytorialnego. Aby złożyć projekt obywatelski, musi on zostać poparty w formie podpisów przez co najmniej 0,1% mieszkańców w przypadku województwa lub powiatu oraz 0,5% mieszkańców w przypadku gmin. Jednostki samorządu terytorialnego mogą obniżyć próg wymaganej liczby podpisów. Terminy składania projektów określają uchwały jednostek samorządu terytorialnego.
Budżet obywatelski nazywany też budżet partycypacyjnym, to forma demokracji bezpośredniej i forma konsultacji społecznych polegająca na wyodrębnieniu części budżetu, która realizowana jest na podstawie zgłaszanych i wskazanych przez obywateli pomysłów.
Budżet obywatelski to wyodrębniona część budżetu jednostki samorządu terytorialnego, o sposobie realizacji, którego decydują mieszkańcy, wybierając do realizacji, zgłoszone przez grupy obywateli projekty.
Terminy głosowań budżetu obywatelskiego wskazane są przez jednostki samorządu terytorialnego, w których realizowany jest budżet obywatelski. Nie ma ustalonego ogólnokrajowego terminu głosowania.